O wartości przyrodniczej Pieniny noclegi świadczy utworzenie na tym obszarze parku narodowego, pięciu rezerwatów przyrody oraz ustanowienie pięciu obszarów Natura 2000. W maju 1932 r. rozporządzeniem ministra rolnictwa powołano do życia pierwszy w Polsce park narodowy w celu ochrony najcenniejszego przyrodniczo i krajobrazowo fragmentu Pienin Właściwych. Po II wojnie światowej Pieniński Park Narodowy został odtworzony (w 1955 r.), a jego powierzchnia obecnie zajmuje obszar 2372 ha. Głównym celem parku jest zachowanie różnorodności biologicznej i kulturowego krajobrazu Pienin. Słowacka część pasma również objęta jest ochroną. Od 1932 r. pienińskie parki narodowe polski i słowacki (pierwotnie Słowacki Rezerwat Przyrodniczy w Pieninach) stanowią najstarszy w Europie transgraniczny obszar ochrony przyrody. noclegi Pieniny
Pienińskie rezerwaty mają charakter krajobrazowy i obejmują ochroną niewielkie obszary o powierzchni od kilku do kilkudziesięciu hektarów. W Pieninach Spiskich dla zachowania przełomu Białki między Kramnicą i Obłazową utworzono rezerwat Przełom Białki pod Krempachami. W Małych Pieninach, w rezerwacie Biała Woda chroniony jest fragment doliny potoku ze zbiorowiskami kserotermicznymi i reliktowymi gatunkami roślin wysokogórskich (np. dębik ośmiopłatkowy). Ciekawym i chętnie odwiedzanym przez turystów miejscem jest rezerwat Homole utworzony w obrębie wąwozu, którego dnem płynie potok Kamionka. Z kolei rezerwat Zaskalskie-Bodnarówka chroni lesisty wąwóz z licznymi wychodniami skalnymi. W szczytowych partiach Wysokiej (1050 m n.p.m.), ze względu na znajdujące się tam jedyne w Pieninach stanowisko górnoreglowego boru świerkowego, uformowano rezerwat Wysokie Skałki. Pieniny domki
W Pieninach utworzono cztery obszary siedliskowe Natura 2000: Małe Pieniny, Podkowce w Szczawnicy, Pieniny pokoje gościnne i Niedzica, oraz jeden obszar ptasi pokrywający się z obszarem siedliskowym Pieniny. Ponadto dwa kolejne obszary Dolina Białki i Środkowy Dunajec z dopływami w niewielkiej części znajdują się w granicach pasma.
Najstarsze ślady obecności człowieka w Pieninach sięgają paleolitu, jednak rozwój osadnictwa rozpoczął się tu na większą skalę dopiero pod koniec XIII w. Od północy ziemie te zasiedlali książęta i królowie Polski, od południa zaznaczały się wpływy węgierskie. Do rozwoju osadnictwa na pograniczu polsko-węgierskim przyczyniła się święta Kinga, która od swojego męża Bolesława Wstydliwego w XIII w. otrzymała ziemię sądecką i część ziemi spiskiej. Obecność szlaków handlowych sprzyjała napływowi różnych grup etnicznych. Pod koniec XV w. do Pienin dotarła fala osadników wołoskich, zajmujących się pasterstwem. Kulturę tego terenu kształtowali więc Polacy, Słowacy, Węgrzy, Niemcy, Żydzi, Romowie i ludność wołoska. Współistnienie i przenikanie się różnych kultur na przestrzeni wieków miało znaczący wpływ na życie mieszkańców Pienin i uwidoczniło się w wielu dziedzinach, takich jak sposób gospodarowania, rzemiosło, zwyczaje czy strój. Obecnie z etnograficznego punktu widzenia w rejonie Pienin żyją górale spiscy, pienińscy oraz Rusini. Spiszacy zamieszkują teren Pienin Spiskich i Magury Spiskiej, a Pieniny Właściwe górale pienińscy zwani szczawnickimi. Przez kilkaset lat teren Szlachtowej, Jaworek oraz Czarnej i Białej Wody w Małych Pieninach zamieszkiwali Rusini szlachtowscy, którzy w 1947 r. zostali wysiedleni w ramach akcji „Wisła”. Przesiedlenia nie objęły ludności mieszkającej w Pieninach po stronie słowackiej. Pomimo rozwoju cywilizacji, pieniński folklor pozostaje wciąż żywy, kultywowany przez mieszkańców, lokalne organizacje i zespoły ludowe, co jest szczególnie widoczne podczas uroczystości religijnych, rodzinnych i wydarzeń kulturalnych. Pieniny agroturystyka